Con le bombe nel prosàch – Di Cornelio Galas

Èrem nai per fonghi col don Albino a Bordala, quando avém trovà dele bombe…

L'era i ani che d'istà névo en campégio coi scàut. Mi ero bociéta. E quindi nei «lupéti», quei com quel beretìm vért coi cordoni en quatro bande, la maiéta verda, le braghe corte (nere? Si, perché maróm l'era quele dei scaut esploradori che po' deventéva rover).
No, v'el digo subit: alora no gh'era le putelòte, le scolte e gnanca quele pù grande.
Enveze gh'era – per l'Asci de Arco – tra i «grandi», anca en prete, el don Albino.

E con lù se néva anca a far dei giri en mèz ai boschi. Così 'na volta – che el campegio l'era su en quel de Bordala – s'è partidi vèrs i monti lì de sóra.
E su, e su. Che don Albino el gavéva anca la forza de cantar canzóm dei alpini e 'nveze noi tirévem zamài i ultimi.
Gh'èra quei che zerchéva fonghi. Ma de boni da magnar... pochi. L'era pù quei mati se non adiritura velenosi, quei che saltéva fòra dale foie soto i pézi.
Ma l'è stà propri zercando fonghi, sgarbiàndo en po' dapertùt che, de colp, eco... tanti de quei che paréva grossi busoloti.
Qualchedum ha ciamà subit el don.
«El vègna, el vègna chi... che 'l Walter l'ha trovà dei tubi strani.»
El capelàm, che l'era entant 'rivà fim squasi al colmo dec 'n dòs, piam pianèl l'è vegnù de vòlta.
L'ha tirà via fòie e tèra sora quei... tubi e l'ha fat subit en salt endrìo.
«Fermi tuti, che me par... Me par, ma no volerìa sbaliàrme neh, me par... oscia l'è dele bombe dela guera».
 
No poderìa giurar che l’aves dit «oscia», visto che l’era en don, ma noi l’avem mes listess.
De colp a tuti noialtri lì entorno è vegnù quela che se ciama el «pipacul».
Paura de no se sa cossa, ma ‘na roba zerta da far: córer, córer e ancora córer.
Entat don Albino l'ha scominzià a netàr meio quel che gh'era sora e soto e anca en banda a quei... busolòti, longhi, me par de ricordar, almen na trentina di zentimetri.
E oscia, i era tanti. Almen na ventina, forsi anca el doppi. No gh'era i telefonini alora.
E anca zo al campegio no gh'era el telefono. Per ciamar qualchedum bisogneva far qualcos de pù de do passi e nar al bar... squasi zo a Ronzo.
 
Ma cossa àlo fat a quel punto el capelàm? L'ha ciapà do-tre de quele bombe e... 'l se l'è messe nel so prosach, per portar zó en… campion da far veder a qualchedum.
«Stéme lontani neh – el n'ha dìt – che vegno zó desigual, piam piam, per no cascar, che se no...».
E noi zìti che così zìti no èrem mai stài gnanca en ciésa, drio mam. Senza mover gnanca en sassòt.
Arivai zó, el prete l'è nà co la so moto al bar a telefonar lassando el so prosach lontam, vizim ala fontana dove néva a bever le vache dela malga.
 
È passà n'ora, n'altra ora, n'altra ancora.
Ale tante – che scominziéva farse scur – è arivà carabinieri e soldài. I ha avert el prosàch.
E, anca se davanti i gaveva en prete, i ha tacà a bestemiar che mi, sì tante bestemie, no le ho nei ani dopo mai pù sentìe tute ensèma.
«Sì, ma mi pensévo de farve en favor a portar zó en campiom de ste... de ste...».
I gà subit fàt segn de star zìto, de no dir e de no far pù gnent.
Pò con adòs n'armaùra che i paréva quel de la reclàm dela miscelém, i è nài su a binar el rest dele bombe.
E a sgratìar entorno per veder se magari ghe n'era altre.
Pù tardi è arivà altri soldài che te capivi che quel l'era propri el so mistér.
E i ha ruscà fim squasi sera drio a quei busoloti. Che i ha cargà sui so trabicoi dale róe grande e via...
 
«Dove le porterai? – Ne domandévem da almem en zentenar de metri dove i n'aveva fati nar. L'avem savù quando sém tornai dal campegio che i aveva fat scopiar tut da qualche banda...»
Fato sta che da quel dì no sem pù tornai en campegio a Bordala.
A don Albino, scherzando, ghe domandevem ogni volta, a l'oratorio, se gh'era vanzà en busolot nel prosach.
E mi tutmal da alora no som pù nà per fonghi da quele bande e gnanca en quela malga.
E na volta, quando dovevo scriver de le bombe tiràe su dal lach de Garda vizim al port de Riva, som nà vers el Briom, fim a una dele prime curve.
Ho fàt le foto col zùm da lì en zima... Le è vegnùe en pel sfogàe. Ma se ciava...